Vai trò thay đổi lối sống trong hạn chế nguy cơ tim mạch

Hiện nay, bệnh tim mạch là vấn đề sức khoẻ toàn cầu với tỷ lệ tử vong khoảng 40% tử vong chung .Y học đã nghiên cứu và chứng minh có nhiều yếu tố nguy cơ góp phần gây nên bệnh Tim mạch. Trong các yếu tố này, một số yếu tố chúng ta không thể thay đổi được hoặc rất khó thay đổi như tuổi cao, nam giới, tiền sử gia đình, yếu tố môi trường, kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố chúng ta hoàn toàn có thể thay đổi được như chế độ ăn uống, thói quen, lối sống không tốt cho sức khỏe. Một điều đáng lưu ý là khi chúng ta càng có nhiều yếu tố nguy cơ thì khả năng bị bệnh lại càng tăng lên.Những điều chỉnh lối sống có thể dự phòng và làm chậm tiến triển thành Tăng huyết áp và giảm nguy cơ tim mạch.

Nghiên cứu PREHIPER I tiến hành tại Mexico ở những đối tượng mắc tiền tăng huyết áp (Huyết áp tâm thu trong khoảng 120-129 mmHg và huyết áp tâm trương trong khoảng 80-89 mmHg). Các đối tượng này được chia nhóm ngẫu nhiên và so sánh hiệu quả của các biện pháp điều chỉnh lối sống tới nguy cơ mắc bệnh tim mạch theo thang điểm Framingham. Ở nhóm can thiệp, các đối tượng được thực hiện chương trình thay đổi lối sống trong vòng 6 tháng: duy trì chế độ ăn giảm muối và chế độ ăn DASH, tập luyện thể thao 3-5 buổi/tuần (mỗi buổi tập kéo dài 45 phút). Điểm nguy cơ Framingham ở nhóm can thiệp giảm từ 5 xuống 3.5 (p<0,05); nguy cơ mắc biến cố tim mạch trong vòng 10 năm giảm từ 5,29±3,88 xuống 4,24±2,86 (p<0,05). Sau 06 tháng, huyết áp tâm thu của nhóm can thiệp giảm từ 133,03 mmHg xuống 119 mmHg; huyết áp tâm trương giảm từ 87,58 mmHg xuống 76,26 mmHg (p<0,05) [5]. Từ các kết quả này, chúng ta đã thấy các biện pháp điều chỉnh lối sống giúp giảm huyết áp, giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch ở đối tượng tiền tăng huyết áp.

Trong điều trị Tăng huyết áp, việc thay đổi lối sống là biện pháp hàng đầu, ít tốn kém nhưng lại có hiệu quả cao trong phòng ngừa tiền tăng huyết áp thành tăng huyết áp thực sự. Đây cũng là biện pháp giúp kiểm soát huyết áp tốt hơn, được Phân hội Tăng huyết áp, Hội Tim mạch học Việt Nam khuyến cáo năm 2018.

Lựa chọn các biện pháp điều trị Tăng huyếp áp ở người lớn theo Khuyến cáo chẩn đoán và điều trị Tăng huyết áp năm 2018 (VNHA/VSH 2018)       

Nghiên cứu Honolulu Heart Program đã xác định những tác dụng có lợi của việc đi bộ tới nguy cơ mắc và tử vong do bệnh động mạnh vành. Từ năm 1991 tới 1993, 2678 đàn ông lớn tuổi khoẻ mạnh (độ tuổi 71-93 tuổi) tham gia nghiên cứu đã được đo khoảng cách đi bộ (dặm/ngày) và tiếp tục theo dõi các biến cố bệnh mạch vành trong khoảng thời gian từ 2 tới 4 năm.Trong suốt thời gian theo dõi, 109 người đã bị mắc bệnh động mạch vành. Những người đi bộ<0,25 dặm/ngày có nguy cơ mắc bệnh tăng gấp 02 lần so với những người đi bộ>1,5 dặm/ngày (5,1% so với 2,5%, p<0.01). Đối với những người đi bộ từ 0,25 dặm/ngày tới 1,5 dặm/ngày, nguy cơ mắc bệnh lý mạch vành cũng tăng cao hơn có ý nghĩa thống kê so với những người đi bộ với khoảng cách dài hơn (4,5% so với 2,5%; p<0,005). Từ các kết quả này, chúng ta đã thấy được rằng vận động có hiệu quả tốt trong phòng ngừa mắc bệnh lý tim mạch.
Các chuyên gia Tim mạch khuyến cáo nên thực hiện các biện pháp điều chỉnh lối sống sau để hạn chế nguy cơ mắc bệnh và tử vong do tim mạch: bỏ hút thuốc lá, thuốc lào; chế độ ăn hợp lý: ăn giảm muối, hạn chế sử dụng bia rượu, ăn tăng cường rau xanh; giảm cân, duy trì cân nặng lý tưởng và có chế độ tập luyện thể lực hợp lý.

Hiệu quả của các biện pháp thay đổi lối sống ở bệnh nhân Tăng huyết áp

ThS.BS. Lê Anh Tuấn - Viện Tim mạch Việt Nam.